Entri Populer

Kamis, 03 Maret 2011

KAMUS

KATA PENGANTAR
Kamus Batak Toba, Batak Karo dan Indonesia adalah kamus yang disusun dengan harapan mampu membantu para peminat yang ingin mempelajari bahasa Batak Toba dan Batak Karo. Dalam kamus ini disertakan transkripsi atau cara pembacaan kata untuk mempermudah dalam melafalkan atau mengucapkan kata-kata dalam bahasa Batak Toba dan Batak Karo.
Penyusun mengajak para pembaca untuk lebih tekun agar dapat memperoleh makna yang lebih mendalam dari kamus ini, dan dapat diterapkan dalam pergaulan dengan suku Batak Toba dan Batak Karo sebagai lawan bicara atau sekedar melestarikan keragaman bahasa di negeri kita ini.
Tidak tertutup kemungkinan dalam kamus ini terdapat kesalahan atau kekurangan. Untuk itu kepada pembaca yang budiman agar memberi kritik dan saran yang konstruktif agar penyusunan dapat lebih baik lagi pada kesempatan berikutnya. Semoga kehadiran kamus ini bermanfaat bagi pembaca semua.
Terima kasih.

Medan, Juni 2009

Penyusun


PETUJUK PENGGUNAAN KAMUS
I. Ucapan fonetis (menurut bunyi)
é : dibaca e lemah / e pepet

II. Cara membaca
ng + k kk
pungka dibaca pukka
dengke dibaca dekke

m + b bb
ombak dibaca obbak
ramba dibaca rabba

m + p pp
ompung dibaca oppung
ompas dibaca oppas

n + t tt
antuk dibaca attuk
pantang dibaca pattang

n + d dd
hundul dibaca huddul
tindang dibaca tiddang

n + s ss
ansimun dibaca assimun
binsan dibaca bissan

n + j jj
lanja dibaca lajja
ganjang dibaca gajjang


III. Singkatan
BT : Batak Toba
BK : Batak Karo
BI : Bahasa Indonesia
Lk : laki-laki
Pr : perempuan

A
BT BK BI
Ahu aku saya
ala kérna sebab, karena
alai tapi tetapi
alaman alamén halaman rumah
alana pérban sebabnya
alo togan bantah
alus jabab jawab
amang béngkila mertua (laki-laki)
anbat abat halangi
andigan ndigan nari kapan
andorang pérban sebelum
andung ngandung ratap tangis
anggi agi adik
anggiat mbéra-mbéra mudah-mudahan
annon kari nanti
ansimun cimén buah timun
antajau gadiman jambu biji
apus apus hapus
arga érga harga
ari wari hari
arian cigér siang
aru-aru bérgéng tenggorokan
asa kari supaya, agar
asi mékuah kasihan
asu biang anjing


B
BT BK BI
Baba babah mulut
badak bedak bedak
badia badia kudus
bagak méjilé cantik
bagas jabu rumah
bagas bar dalam
bagudung ménci tikus
bahen bahén buat (membuat)
bajar nguda muda
bala sakit penyakit
balanga bélanga kuali
balgut galang besar sekali
balos balas balas
bangk bangké bangkai
baoa dilaki laki-laki
baragas willi babi hutan
barita bérita berita, kabar
bere béré keponakan
beta otah ayo
bidang mbélang luas
binsan sangana selagi
birong mbiring hitam
boa-boa ontangan peberitahuan
boasa ngakai mengapa
bodari bérngi malam
bodat béngkala monyet
bohi ayo wajah
boi banci bisa
boltok bélték perut
bontar mbéntar putih
botang mbéstang tinggi besar
botari cigér sore
botik bértik pepaya
borhat lawés berangkat
boru-boru dibéru perempuan
bulu buluh bambu
burju métami baik





D
BT BK BI
Dabu ndabuh jatuh
dabu ndabuh jatuh
dadap cidadap meraba-raba
dainang nande ibu kandung
dais dijamah disentuh
dalan dalan jalan
dang langi tidak
dao ndauh jauh
deak mélala banyak
dege dédéh injak
dele ndélé rasa putus asa
dengke durung ikan
didia ija di mana
dila dilah lidah
dilo nin jenguk
dipudi ipudi di belakang
dohot ras ikut
dok bélas katakan
dolok déléng bukit
dongan téman teman
dorun mélkét kotor
dos séri sama
dung kénca sesudah
dungdung buat raih
dungo médak bangun
dursak rontang berantakan


E
BT BK BI
Ende/logu éndé lagu, nyanyian
eta iyah ayo
etek kitik kecil
etong hitung hitung


G
BT BK BI
Gaduk megombang sombong
gale ngisah lemas
ganup kérina segenab, semua
garar galar bayar
gira lampas cepat
goar gélar nama
godang mbué banyak
gondit géndit ikat pinggang
gonting awak pinggang
gora dilo panggil


H
BT BK BI
Habang kabang terbang
habong sayap sayap
habot ndéle bersusah hati
hami kami kami
hansit mésui sakit
haot buat ambil
harangan kérangén hutan
harat karat gigit
haruar kéluar keluar
hasoloman késukaén kesukaan
hatop méttér cepat
hipas sehat sehat
ho kam kamu
hoda kuda kuda
holan ngénca hanya
holong kelleng, ngéna kasih, cinta
horas méjuah-juah selamat, salam
horbo kérbo kerbau
hosa késah nafas
hudon kudin periuk
huhilala kuakap kurasa
hula-hula kalimbulu orang yang dihormati
hundu kundul duduk
hurang kurang kurang
hurimpu kuakap kusangka
huning mégérsing kuning
hurung ayo pipi
huta kuta kampung
huting kucing kucing
hallet rondong pacar
halaki kalak ah mereka
hamu kéna kalian, anda


I
BT BK BI
Ibana ia dia
ida néhén bereng
ihur ikur ekor
ijur cidur ludah
ila méla malu
ilu iluh air mata
inang bibi panggilan kepada mertua perempuan
indahan nakan nasi
inganan, ingan tempat
ingkau gulen lauk-pauk
ingot ingét ingat
ipon ipén gigi
ito turang panggilan antara muda-mudi
igung igung hidung


J
BT BK BI
Jabu jabu rumah
jagal jukut daging
jagong jong jagung
jaha ogé baca
jahoba dibata tuhan
jelok jambé labu
jolo lébe depan
jongjong cindér berdiri
jonok déhér dekat
jait njarumi jahit
jambulan buk rambut
jamita jamita khotbah
jangkit nangkit panjat
jolma kalak / jelma orang
jomur jémur jemur
jora jéra ampun
jorat rampas jerat, rampas
joreng jéring jengkol
jugul gutul keras kepala
jujung jujung junjung
juma juma sawah
jungkat gutul nakal
jungkit jungkit congkel


K
BT BK BI
Kantang kéntang kentang
karosi bangku kursi
kobun juma kebun


L
BT BK BI
Labang paku paku
labas buka terbuka
laho lawés pergi
lambas mbélang lebar
lambok lémbut lembut
lampu-lampu rama-rama kupu-kupu
lamu lalap semakin
landit médalit licin
lanja / boan baba bawa
las mélas hangat
late cian iri
lehon béré beri
leleng ndékah lama
lenga lolo lalai
libas pékpék pukul
lindung lindung bayangan
lipan lipan lipas
loba wani lebah
lobi lébih lebih
loja latih capek
lombu lémbu lembu
losok kisat malas
losung lésung lesung
lasiak cina cabai






M
BT BK BI
Magkuling érsora berbunyi
magopo pércuma percuma
mahap puas puas
male mélihé lapar
malo padé pintar
manat anjar-anjar hati-hati
mandar kampoh sarung
mangan man makan
manghatai ngérana berbicara
mangido mindo meminta
mangoli (lk) émpo menikah
mangolu nggéluh hidup
maniak mésér pedas
manongnong mombak hanyut
manuk manok ayam
mara bahaya bahaya
maraek béncah basah
madabu ndabuh jatuh
marangan-angan rangan-angan menghayal
marbada rubati bertengkar
marende réndé bernyanyi
marisap ngisap merokok
marlojong giang berlari
marsak ngélungén bersedih
marsoban ngérating mencari kayu bakar
maruge mabur tumpah
menak kém diam
merung kértang kurus
metmet kitik kecil
modom médém tidur
mohop mélas panas
momos mégégéh kuat
monang ménang menang
monding matéi meninggal
moru kurang berkurang
mulak mulih pulang
muli (pr) séréh menikah
muse térrus lagi
muta mutah muntah
mokmok mbur gemuk
mengkel cirém senyum
masihol tédéh rindu
manolsol érkadiola menyesal
mangaloppa érdakén memasak
mago béné hilang
muruk mérawa marah
maila méla malu


N
BT BK BI
Nangkin ndai tadi
nal-nal térang terang
neang ménahang ringan
ngali mbergeh dingin
ngolu nggeluh hidup
ninna nina katanya
nipi nipi mimpi
nunut érjuma berkebun
namboru bibi saudara dari ayah
nengel pékak tuli
nonas kénas nenas
nunnga nggo sudah


O
BT BK BI
Ombus émbus hembus
obut buk rambut
ogos gosok gosok
olip buni tersembunyi
olo nggit mau
olo oé iya
onan tiga pekan / pasar
opat émpat empat
onom ném enam
ompung boru nini nenek
ompung doli bolang kakek
ose langgar langgar, ingkar
otan tagang pegang
otik sitik sedikit
oto motu bodoh


P
BT BK BI
Padan padan janji
padao dauhkén jauhkan
paet pagit pahit
paima timai tunggu
palito téndang lampu, lentera
palu palu bunyikan
pande pandé pandai
pangke pake pakai
parati pédémén tempat tidur
parkara pérkara perkara
parmahan parmakén gembala
parumaen pérmén kemenakan
pasahat séhk n sampaikan
pasidung dungi selesaikan
pastap pastap tampar
pat nahe kaki
pariban impal anak laki-laki saudaradari ayah
pantun hamat hormat
pause amburkén tumpahkan
pidong périk burung
pinggol cuping telinga
pintor pintér lurus, langsung
pitpit pit-pit terpejam
pitu pituh tujuh
pungu pulung kumpul
pinggan capah piring
pisang galuh pisang
porngis pérkis semut
pudi pudi belakang
punggung gunung punggung


R
BT BK BI
Rage mambur tumpah
ramoti sampati berkati
rap ras sama
rata mératah hijau
rara mégara merah
raut rawit pisau kecil
ro réh datang
remeng rambit cerewet
rittik adon gila
roa méjin jelek
roha ate hati
rongit réngit nyamuk
rundut rontang berantakan
rumontang rudang bunga
rungkung kéruhung leher


S
BT BK BI
Sabas ntabéh sedap
sada sadah satu
sadari sadawari sehari
sadia sékai berapa
sahali skali sekali
sahat séh sampai, tiba
sali utang utang
salpu léwat lewat, yang lalu
samak kiam kabur / buram
sangap hamat hormat
sangkir cangkir cangkir
santabi séntabi permisi
saonari gundari sekarang
saotik sitik sedikit
sappulu sépuluh sepuluh
sia siwah sembilan
sian nari dari
sidung dung selesai
simpul dung selesai
siubeon beltek perut
simalolong mata mata
sisilon silu-silu kuku
so ngadi berhenti
soada lalit tidak ada
sobur miném minum
sogot pagi besok
solop sélop sandal
saonari gundari sekarang
sorang tubuh lahir
sude krina semua
suda keri habis
sundat lolo tidak jadi
sungkun sungkun tanya

T
BT BK BI
Tabo ntabéh enak
tading tading ketinggalan
tagan sangana sedang
tano tanéh tanah
tangis ngandung menagis
tangko tangko curi
tarida téridah kelihatan
tarup tarum atap
tarutung durin durian
tataring tungku tungku
tiar trang terang
tiur kéléng kasih
tibu lampas cepat
tiga-tiga rengge barang jualan
tigor pintér lurus
timba timba ember kecil
timbo gedang tinggi
tobu ntébu tebu
tolu télu tiga
tompa témpa cipta
toruh téruh bawah
tu ku ke
tubu tubuh lahir
tudia kuja kemana
tuhor tukur beli
tulang mama saudara laki-laki dari ibu
tindang tédis berdiri


U
BT BK BI
Udan udan hujan
udut sampati ikuti
uhum hukum hukum
ulok nipéi ular
ulu takal kepala
unang ula jangan
urat akar akar
urupi sampati bantu
use mambur tumpah
unte rimo jeruk
utus payo sempurna

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

komentar sangat diterima...
gak dikomentari juga gapapa,..